Türkiye'nin bilgi teknolojisi alanındaki gelişmeleri ve altyapı projelerine olan ilgisi, 20. yüzyılın ortalarında başlayarak önemli bir ivme kazanmıştır. Bu dönemde, ülke, altyapı projelerini daha etkin bir şekilde yönetmek ve hesaplamaları hızlı bir şekilde gerçekleştirebilmek amacıyla yeni teknolojilere yönelmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'nin ilk bilgisayarı olarak anılan IBM 650 bilgisayarı, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan altyapı projelerinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Özellikle Polatlı-Sivrihisar Yolu'nun inşaatında bu bilgisayarın kullanılması, ülkedeki altyapı projelerine yeni bir çağ açmıştır.
IBM 650 bilgisayarının Türkiye'ye geliş hikayesinin başlaması, 1950'li yılların sonlarında denk gelir. Dünya genelinde bilgisayar teknolojilerinin yaygınlaşması, Karayolları Genel Müdürlüğü'nün dikkatini çekmiş ve teknolojik gelişmelere ayak uydurmak amacıyla bu devrim niteliğindeki bilgisayarın Türkiye'ye getirilmesine karar verilmiştir. CENTO yardımı ile ödeneği sağlanan IBM 650, o dönemde oldukça ileri teknolojilere sahip bir sistem olarak öne çıkmaktaydı ve ülkenin altyapı projelerindeki verimliliği artırmak için ideal bir araç olarak görülmüştür.
IBM 650 Model 1, 30 Eylül 1960 tarihinde uçakla Türkiye’ye gönderilir ve Ankara’da Karayolları Genel Müdürlüğü’nün bu sistem için özel olarak hazırlanmış odasına yerleştirilir.
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün web sitesinde Türkiye’nin ilk bilgisayarıyla ilgili aşağıdaki bilgiler yer alıyor.¹
Türkiye'nin İlk Bilgisayar Deneyimi
Türkiye, bilgisayar teknolojisinin ilk adımlarını Karayolları Genel Müdürlüğü'nde atmıştır. 1960 yılında devreye alınan ve yaklaşık 12 yıl boyunca aktif olarak kullanılan "IBM-650 Data Processing Machine", ülkemizin bilgisayar kullanımının başlangıcı olarak tarihe geçmiştir. Bu tarihi sistem, dikkate değer bazı özellikler sunmaktadır:
Birinci nesil bilgisayar olması ve lambalarla çalışması,
Tambur bellekte 2000 kelime kapasiteye sahip olması, her biri 10 karakter ve 1 işaretle ifade edilen kelimelerden oluşması,
Dakikada 78000 toplama-çıkartma, 5000 çarpma ve 138.000 mantıksal karar verebilme yeteneğine sahip olması,
Bilgi girişinin delikli kartlarla yapılması,
Özel kablolarla bağlı kontrol panelleri ve delikli kartlar aracılığıyla iletişim sağlanması,
Hızlı bir işlem yapma kabiliyetine sahip olması, saatte 200 okuma ve 100 delme/yazma işlemi gerçekleştirebilmesi,
Özel programlama dilleri olarak Assembler ve Fortran'ın kullanılması (SOAP-FORTRANSIT).
Türkiye'nin bu ilk bilgisayar deneyimi, ülkenin teknolojik gelişime olan ilgisini ve potansiyelini yansıtmaktadır. IBM-650 Data Processing Machine, dönemin gereksinimlerine cevap verebilecek bir kapasite sunmuş ve bilgisayar teknolojisinin gelecekteki kullanım alanlarının habercisi olmuştur. Bu önemli adım, Türkiye'nin bilgi teknolojisi sektöründe daha fazla gelişim ve yenilik yapma potansiyeline dair bir örnektir.
O yıllarda karayolu inşaatında karşılaşılan en büyük problemler²,
1. Güzergahın nereden geçirilmesi gerektiği
2.Nerenin kazılıp nerenin doldurulacağının hesaplanması
1960'lı yıllların başında, 10 km’lik bir yolun hesabı mekanik FACIT makineleri ile 2 yol mühendisi ve 2 hesaplayıcı personel ile 3-4 ayda yapılabilmektedir. Yol hesabının kontrolleri ile birlikte 10 km’lik bir yol parçasının hesabı 1 yıla kadar ulaşabilmektedir. IBM 650 ile hemen yol hesaplarına girişilir, 1 yılda bitirilen işlemler 3 gün gibi rekor bir sürede bitirilir.
Polatlı-Sivrihisar Yolu projesi, Türkiye'nin ilk bilgisayarı olan IBM 650’nin entegre edildiği ve altyapı projelerindeki dönüşümün somut bir örneği olarak tarihe geçmiştir. Bu proje, ülkenin karayolu altyapısının modernizasyonunda önemli bir kilometre taşı olmuştur. IBM 650'nin hesaplama gücü ve veri işleme yetenekleri sayesinde, proje maliyetleri ve zaman çizelgeleri daha etkin bir şekilde yönetilerek, inşaat sürecindeki verimlilik ve başarı arttırılmıştır. Bu başarı, Türkiye'nin altyapı projelerine olan güvenini ve geleceğe yönelik daha büyük hedefler belirlemesini sağlamıştır.
IBM 650’nin Polatlı-Sivrihisar Yolu'nun inşaatında kullanılması, Türkiye'de bilgi teknolojisi ve altyapı projelerine olan ilginin artmasına da katkıda bulunmuştur. Bu dönemde bilgisayar teknolojisinin ülkede yaygınlaşması için önemli bir adım atılmış ve altyapı sektöründe diğer projelerde de bilgisayarların kullanımı hızla yaygınlaşmıştır. IBM Bilgisayarı'nın başarılı bir şekilde uygulanması, ülkenin diğer kurumlarına ve sektörlerine de teknolojik dönüşüm konusunda ilham vermiştir.
Sonuç olarak, Türkiye'nin ilk bilgisayarı olan IBM, Karayolları Genel Müdürlüğü'nün Polatlı-Sivrihisar Yolu projesindeki başarılı kullanımıyla ülkenin altyapı projelerinde devrim yaratmıştır. Bu bilgisayarın kullanılması, Türkiye'nin altyapı inşaatlarında teknolojik gelişmelere olan ilgisini artırmış ve ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki yolculuğuna önemli bir başlangıç noktası olmuştur.
2) (Detaylı okuma için bakınız: Anı ve Fotoğraflarla Bilişim Tarihimiz; Akdoğan Özkan, TÜBİSAD; https://www.tubisad.org.tr/tr/faaliyetler/detay/Ani-ve-Fotograflarla-Bilisim-Tarihimiz/29/1759/0 )
Comments